نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافت‌های تاریخی، دانشگاه تهران، ایران
3 استادیار، گروه معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده
روستای «سریزد»، روستایی تاریخی واقع در شهرستان مهریز است. موقعیت استقرار این روستا در نزدیکی سکونتگاههای تاریخی مانند «غربالبیز»، «فهرج»، «خَویدک» و «هَرُفته»، بیان‌گر سبقه طولانی سکونت در این محدوده جغرافیایی است. اگرچه امروزه سریزد از راه ترانزیت فاصله دارد، اما در سال 1387 به‌عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری ایران معرفی شده و به همراه روستاهای فهرج و خویدک اهمیت گردشگری چشمگیری پیدا کرده است. پژوهش حاضر با روش تفسیری ـ تاریخی و بر مبنای تحلیل اسناد به بررسی عوامل تأثیرگذار بر مکان‌گزینی و سکونت در روستای سریزد و عوامل تأثیرگذار بر تداوم سکونت در این منطقه است. نتایج نشان می‌دهد که سه عامل مهم منابع آبی، راه‌های کاروانی و وجود قلعه سریزد در شکل‌گیری، تداوم سکونت و چگونگی توسعۀ روستای سریزد تأثیر گذاشته‌اند. مهم‌ترین عامل، وجود چشمه‌ای دائمی به نام مَدوار بوده است؛ ذکر چشمه مَدوار و قنوات سریزد و فرافر در متون تاریخی بیان‌گر برخورداری در خور توجه این محدوده از منابع آبی است که در دوره‌های تاریخی متمادی جای خود را به چاه‌های آب داده است. آثار معماری مجموعه کاروانی و روایات تاریخی مندرج در سفرنامه‌ها، از منابع ارزشمندی هستند که حکایت از موقعیت تجاری ویژه این روستا در راهِ یزد ـ کرمان دارند. قلعه سریزد به‌عنوان خزانه و نشانه‌ای بر تأکید بر اهمیت تجاری محدوده موقعیت ویژه‌ای داشته و با توجه به منازعات بسیارِ این محدوده، در شکل‌گیری و تداوم استقرار در این محدوده تأثیر به‌سزایی داشته است.
ی، راه‌های کاروانی و وجود قلعه سریزد در شکل‌گیری، تداوم سکونت و چگونگی توسعۀ روستای سریزد تأثیر گذاشته‌اند. مهم‌ترین عامل، وجود چشمه‌ای دائمی به نام مَدوار بوده است؛ ذکر چشمه مَدوار و قنوات سریزد و فرافر در متون تاریخی بیان‌گر برخورداری در خور توجه این محدوده از منابع آبی است که در دوره‌های تاریخی متمادی جای خود را به چاه‌های آب داده است. آثار معماری مجموعه کاروانی و روایات تاریخی مندرج در سفرنامه‌ها، از منابع ارزشمندی هستند که حکایت از موقعیت تجاری ویژه این روستا در راهِ یزد ـ کرمان دارند. قلعه سریزد به‌عنوان خزانه و نشانه‌ای بر تأکید بر اهمیت تجاری محدوده موقعیت ویژه‌ای داشته و با توجه به منازعات بسیارِ این محدوده، در شکل‌گیری و تداوم استقرار در این محدوده تأثیر به‌سزایی داشته است.
کلیدواژه‌ها
)