نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید باهنر بیرجند، بیرجند، ایران.
چکیده
یکی از روش‌های مهم برای بازنمایی تاریخ خاندانی و طایفه‌ای روستاها، مصاحبه‌های تاریخ شفاهی است. روایت‌های شفاهی، منابع ارزشمندی برای ترسیم تاریخ اجتماعی چندوجهی روستاها، به‌ویژه تاریخ و شجره طایفه‌ها، هستند؛ با این حال، این روایت‌ها گاهی تحت تأثیر رقابت‌های طایفه‌ای یا گفتمان‌های محلی قرار گرفته و به افسانه‌سرایی یا بزرگنمایی و کوچک‌نمایی شخصیت‌ها و رویدادها منجر می‌شوند. برای ارزیابی صحت این روایت‌ها، راستی‌آزمایی آنها با منابع مستند، نظیر اسناد خاندانی و خانوادگی، ضروری است. روستای نشل از هشت طایفه و نُه خاندان مستقل تشکیل شده است. این مقاله، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی اسناد و روایت‌های شفاهی، به‌دنبال پاسخ به دو پرسش کلیدی است: نقش اسناد و شواهد شفاهی در بازنمایی پیشینه تاریخی و شجره طایفه جورسری نشل چیست؟ و چگونه راستی‌آزمایی این منابع می‌تواند به ترسیم دقیق‌تر شجره طایفه جورسری کمک کند؟ طایفه جورسری، یکی از هشت طایفه روستای نشل، از بیست خاندان تشکیل شده است. روایت‌های شفاهی درباره این طایفه، صرفاً اطلاعاتی محدود به سه نسل پیشین و عمدتاً تا اواخر دوره قاجاریه ارائه می‌دهند. در مقابل، اسنادی نظیر وقف‌نامه‌ها، مبایعه‌نامه‌ها، عقدنامه‌ها و صلح‌نامه‌ها قدمت حضور نیاکان این طایفه را تا دوره افشاریه اثبات می‌کنند و گسیختگی‌ها و اشتباهات روایت‌های شفاهی را اصلاح کرده‌اند. همچنین، داده‌های اسناد، روابط نسبی خاندان‌های طایفه جورسری را در شاخه‌های بالای شجره شفاف‌تر کرده‌اند.
کلیدواژه‌ها
)