نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
در ولایت خمسه (زنجان) به دلیل نفوذ طبقات و گروه‌های برجسته، روستاییان تا حدودی تحت سلطه قرار داشتند. این وضعیت در اراضی خالصه نمود بیشتری داشت. روستای مهرآباد در بلوک غنی‌بیگلو و مجاور اراضی شاهسون‌ها، متعلق به خاندان علمی موسوی، در اواخر عصر ناصری، با چالش‌های متعددی در زمینه مسائل روستایی مواجه بود. علی‌رغم اهمیت اقتصادی و جایگاه رفیع مهرآباد در دوره قاجار، وضعیت زندگی و شرایط اجتماعی مردمان این روستا و سایر مناطق زنجان تاکنون به طور جامع مورد بررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا به این پرسش پاسخ دهد که وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستای مهرآباد در سال‌های پیش از مشروطه چگونه بوده و چه موانع و مشکلاتی فراروی آن قرار داشته است؟ فرضیه اصلی این پژوهش بر آن است که اهالی مهرآباد تنش چندانی با خاندان موسوی، به عنوان مالکان روستا، نداشته‌اند؛ اما با وجود زمین‌های دیم مناسب برای تولید غلات، با مشکلاتی نظیر خرابی آسیاب، نامناسب بودن و ناامنی راه‌های ارتباطی، و حملات شاهسون‌ها روبرو بوده‌اند. نحوه تقسیم آب و نظام جوقه نیز بر تنش‌ها و روابط اجتماعی اهالی مهرآباد اثرگذار بوده است. با این وجود، روستا از نظر قحطی و شیوع بیماری‌ها در وضعیت بحرانی قرار نداشته و مشکلات جاری، بقای روستا را به طور جدی تهدید نمی‌کرده است. این پژوهش با استفاده از روش مطالعه موردی، مبتنی بر اسناد خاندان موسوی (میرزایی) موجود در موزه مهرانه زنجان، و سایر منابع اصلی، با رویکردی توصیفی-تبیینی به بررسی موضوع می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها
)