نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید حسین چاکری بادی ¹
• سید ابوالفضل رضوی ²
• امیر تیمور رفیعی ³

¹ دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه آزاد محلات، محلات، ایران.

² دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³ استادیار تاریخ، دانشگاه آزاد محلات، محلات، ایران.

چکیده

نصرآباد، یکی از روستاهای تاریخی و راهبردی واقع در میانه مسیر کاشان ـ قم، به‌دلیل برخورداری از اراضی کشاورزی حاصل‌خیز، از دیرباز مورد توجه بوده است. وجود بقایای موسوم به «قلعه سفید» و «درام» ـ که در میان مردم به نام آثار فرعونی شناخته می‌شود ـ پیشینه سکونتگاه را به روزگار باستان بازمی‌گرداند. موقعیت استراتژیک نصرآباد سبب شده است که در طول تاریخ، حوادث و تحولات مهمی را تجربه کند. در دوره قاجاریه، خاندان غفاری به‌عنوان یکی از اثرگذارترین خاندان‌های کاشان، مالک املاک وسیع در نصرآباد و مزارع پیرامون آن بودند. این پژوهش با تکیه بر اسناد کتابخانه‌ای و یافته‌های حاصل از بررسی‌های میدانی، جایگاه خاندان غفاری در مالکیت نصرآباد و نقش آن‌ها در توسعه کشاورزی این منطقه را بررسی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که خاندان غفاری با رویکردی سازمان‌یافته در مدیریت کشاورزی، ایجاد و احیای قنوات، احداث مزارع و بهره‌گیری از منابع آبی کوهستانی، سهم چشمگیری در گسترش کشاورزی نصرآباد ایفا کردند. این اقدامات نه‌تنها به رونق اقتصادی روستا انجامید، بلکه مستقیماً در شکل‌گیری ساختار کشاورزی و توسعه اراضی اطراف مؤثر بود. تحلیل تحولات اجتماعی و اقتصادی نصرآباد در دوره قاجاریه، در چارچوب نظریه مالکیت زمین و کشاورزی در ایران، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های خاندان غفاری در پروژه‌های آبیاری و احداث سازه‌های آبرسانی، زمینه‌ساز تقویت ساختار اقتصادی، افزایش تولیدات کشاورزی و شکل‌گیری شبکه‌های اقتصادی ـ اجتماعی در منطقه گردید که تأثیر آن تا سال‌ها بعد باقی ماند.

کلیدواژه‌ها

• کاشان
• نصرآباد
• خاندان غفاری
• امین‌الدوله
• سفیدشهر