نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3 گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 4- استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی پیامدهای سیاستهای حکومتی سدۀ نهم هجری قمری بر زندگی روستاییان ایران میپردازد و بر دو پدیدۀ نزل (اسکان اجباری کارگزاران حکومتی و هئیتهای سفارت در خانه مردمان مسیر گذر) و عبور سپاهیان از مناطق روستایی متمرکز است. روششناسی پژوهش مبتنی بر رویکرد کیفی و تحلیل تاریخی، شامل جمعآوری و تحلیل دادهها از منابع دستاول و تحلیل مضمونی بر اساس تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و روانی این پدیدهها است. یافتهها نشان میدهد که رسم نزل، که ریشه در سنتهای اداری ایرانی داشت، در نبود نظارت مؤثر، به بار مالی سنگینی برای روستاییان تبدیل شد و به کاهش تولید کشاورزی، تضعیف انسجام اجتماعی و بیاعتمادی به حاکمیت انجامید. همچنین، عبور سپاهیان از مسیر روستاها در دورههای بحرانی و ضعف نظارت، اغلب به غارت مزارع و تخریب زیرساختهای روستایی منجر میشد. این مطالعه در بستر سدۀ نهم هجری آشکار میسازد که این دو پدیده به طور مشترک اقتصاد و انسجام اجتماعی روستاها را تضعیف کردند. نتیجهگیری اصلی پژوهش بر وجود تنش ذاتی بین کارکرد تولیدی روستاها و نیازهای مالی حکومت تأکید دارد و ضرورت تقویت نهادهای نظارتی برای کاهش فشار بر روستاییان و حفظ پایداری جوامع محلی را خاطرنشان میسازد.
کلیدواژهها
)